Zeeland

Tot hoe ver kunnen we Zeeland uitwringen, zodat we zelf zo weinig mogelijk - en liefst helemaal niets - hoeven te betalen voor de sanering van het gevaarlijk verontreinigde Thermphos-terrein? Met die vraag stuurde onze landsregering Diederik Samsom op pad om advies uit te brengen. Hij gaf dat deze avond in de Middelburgse raadszaal volmondig toe. Zijn antwoord was even ontwapenend als simpel: 'we doen het sam sam'. En daarmee, zo suggereerde hij, haalde hij voor Zeeland het onderste uit de kan. De SP ziet dat anders. Zeeland is opnieuw een oor aan genaaid.

Want hoe zit het echt? Na de vele miljoenen die Zeeland de voorbije periode al uitgaf aan sanering en beveiliging betekent 'sam sam' in de ogen van Samsom dat het failissement van fosforfabriek Thermphos (voorheen Hoechst) Zeeland nog eens 54 miljoen gaat kosten: 27,7 miljoen uit de provinciekas, en 27,7 miljoen uit de kas van Zeeland Seaports (waarvan de provincie en drie gemeenten – Vlissingen, Borsele en Terneuzen - de aandeelhouders zijn). Het Rijk zelf zou dan ook 27,7 miljoen moeten bijpassen. En zit daarmee dan voor een dubbeltje op de eerste rij.

Hieronder geven we de toespraak weer waarmee de voorzitster van de SP-statenfractie, Ger van Unen, vanavond opheldering vroeg aan Samsom.  Niet dat zijn advies daarmee verandert. Wel dat de SP het er niet bij laat zitten.

Ger van Unen: ,,Voorzitter, we zijn we eruit. Er zit niets anders op. Wij moeten ons als Zeeland afscheiden van de rest van Nederland. Misschien kunnen ze Zeeland meenemen in de onderhandelingen over de fusie met Gent. Onze inwoners en onze bedrijven betalen braaf belasting aan de rijksoverheid. Maar als wij - als provincie met de minste inwoners en de grootste oppervlakte - hulp vragen bij de rijksoverheid. Omdat wij geconfronteerd worden met problemen die te groot zijn voor ons. Dan krijgen we keer op keer de deksel op onze neus.”

,,Het maakt niet uit waar het over gaat. Voorkomen van het faillissement van Thermphos. Hulp voor de verlies draaiend kerncentrale die we als gevolg van Rijksbeleid niet van de hand kunnen doen. Geld voor onze infrastructuur. Een eerlijke verdeling van het provinciefonds dat ons jaarlijks 10 miljoen te kort doet. Hulp voor het noodlijdende Delta dat als gevolg van rijksbeleid de winstgevende onderdelen heeft moeten verkopen. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Steeds opnieuw krijgen wij nul op het rekest.

En dan ligt hier nu het rapport van Samsom. Dat zegt dat we zelf - in plaats van de 80 miljoen hulp die we vroegen - 27 miljoen meer moeten betalen dan waartoe wij zelf wettelijk verplicht zijn. Over dat rapport mogen wij nu dan vragen stellen. Maar wat heeft dat voor zin? Dat is gelijk mijn eerste vraag aan de heer Samsom. U gaat nu de mening van de volksvertegenwoordiging van Zeeland horen terwijl uw rapport al klaar is. Wat gaan we hier vandaag dan wel doen? Heeft u überhaupt overwogen om vooraf met ons, de Provinciale Staten van Zeeland, te overleggen? Wat als wij als hoogste orgaan van de provincie nee tegen uw voorstellen zeggen? Dan staat u toch met lege handen?

Dan nu naar de inhoud. Na alles wat Zeeland al in de sanering van Thermphos heeft gestoken, is er nog 83 miljoen tekort. U adviseert dat te verdelen over drie partijen: het Rijk, Zeeland Seaports (waarvan wij als provincie met nog drie Zeeuwse gemeenten) de aandeelhouders zijn, en het Rijk, elk 27 miljoen. U noemt dat een eerlijke verdeling. Zou het verdelen van het totale bedrag van de sanering door drieën niet veel eerlijker zijn?

De provincie en Zeeland Seaports doen al wat zij maximaal verantwoord vinden. U doet onderzoek naar de draagkracht van de provincie en die van Zeeland Seaports. U zegt niets over de draagkracht van de rijksoverheid. Waarom niet? Zou het principe van de breedste schouders dragen de zwaarst lasten niet veel eerlijker zijn?

De rijksoverheid is wel degelijk verantwoordelijk voor Thermphos. Ten eerste als subsidieverstrekker bij de vestiging Hoechst (de voorloper van Themphos). Blijkbaar zijn er toen niet de juiste kaders gesteld. Maar ook als deelnemer aan het havenschap Vlissingen (de voorloper van Zeeland Seaports). De rijksoverheid trok zich daar uit terug en liet de provincie en de gemeentes achter voor het opruimen van de schillen en de dozen.

En niet te vergeten! Het faillissement van Thermphos is mede het gevolg van het dumpen van goedkope fosfor op de Europese markt. Het Rijk heeft zich daar niet tegen verzet. Het koos binnen Europa voor de belangen van DSM (om dit van goedkope fosfor te voorzien) in plaats van voor de 2000 Zeeuwen die bij Thermphos werkten. Onvergeeflijk wat de SP betreft. Waarom lezen we dat niet terug in uw rapport?

U zegt in uw rapport niets over het meebetalen van Europa. Waarom niet? Een Europese overheid, die niets deed tegen het dumpen van goedkope fosfor op de Europese markt, die niet haar eigen bedrijven beschermt, maar goedkope leningen geeft aan concurrerende bedrijven buiten de Europese Unie. Zou het niet veel eerlijker zijn om als rijksoverheid te zeggen: wij betalen het bedrag dat tekort komt en wij gaan die claim bij Europa neerleggen?

Voor het financieren van ons deel in het tekort stelt u voor dat Zeeland de geplande investeringen in de economie niet door laat gaan of uitstelt. U stelt dat voor aan een provincie met krimp. Heeft u zich gerealiseerd wat dat betekent? Is het Uw bedoeling om Zeeland nog meer op achterstand te zetten. Vind u dit echt eerlijk? En wat gaat dit op termijn dan kosten?

Voor het financieren van het tekort geeft U ons ook de keus om de motorrijtuigenbelasting te verhogen. U legt daarbij de claim onevenredig hoog bij een bepaalde groep Zeeuwen, namelijk zij die op het platteland wonen. Die Zeeuwen die voor alles wat ze doen hun auto nodig hebben. Zij hebben geen keus. Die gezinnen die hierdoor zelfs meerdere auto’s nodig hebben. Nergens in uw vergelijking houdt u rekening met het feit dat Zeeuwen sowieso meer autokosten hebben omdat de afstanden hier groter zijn. U houdt er ook nergens rekening mee dat een groot deel van deze Zeeuwen ook al extra betaalt omdat zij tol moeten betalen om in de rest Nederland te kunnen komen.

83 miljoen gedeeld door 17 miljoen Nederlanders is eenmalig nog geen 5 euro. Hetgeen u voorstelt is voor een gezin als de mijne 240 euro meer ieder jaar opnieuw. Vind u dat nu echt eerlijk verdeeld? Zijn de Zeeuwse gezinnen meer schuldig aan het faillissement van een fosforfabriek dan het uwe?”

Foto: SP-fractievoorzitter Ger van Unen staat Omroep Zeeland te woord na afloop van de bijeenkomst met Samsom: ,,Zeeland krijgt steeds opnieuw nul op hetr rekest".